Letras de canciones populares vascas

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

NIK ZURI, ZUK NERI

1

Matzaren orpotik dator,

mama gozua,

mama gozua,

edango neukela

beterik basua,

nik zuri,

zuk neri,

agur egiñaz alkarri,

basua txit garbi

biarko da ipiñi.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

ZIBILLAK ESAN NAUTE

Iparragirre

1

Zibillak esan naute

biziro egoki,

Tolosan biar dala

gauza erabaki ;

giltza pian sartu naute

poliki poliki,

negar egingo luke

nere amak baleki.

2

Jesus tribunalian

zutenian sartu

etzian Pilatos'ek

kulparik billatu;

neri ere arkitu

ez dirate barkatu,

zergatik ez dituzte

eskubak garbitu?

    3

Kartzelatik atera,

fiskalen etxera

abisatu ziraten

juateko beriala;

ez etortzeko geiago

probintzi onetara,

orduban artu nuben

Santander aldera.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

BEIN BATIAN LOYOLAN

Bilintx

1

Bein batian Loyolan

erromeriya zan,

antxen ikusi nuben

neskatxa bat plazan;

txoriya bañan ere

ariñago dantzan,

uraxen bai polita,

an politik bazan!

2

Esan nion desio

senti nuben gisan,

arekin izketa bat

nai nubela izan;

erantzun ziran ezik

atzegin ar nezan,

adituko zirala

zer nai niyon esan.

3  

Arkitu giñanian

iñor gabe jiran,

koloriak   gorritu

arasi zizkiran

kontatuko dizutet

guztiya segiran,

zer esan nion eta

nola erantzun ziran.

4         

Dama polita zera

polita guztiz jai!

bañan alare zaude

oraindik   ezkon-gai;

¡ezkon gaitezen biyok!

¡esan zadazu bai!

—¿Ni zurekin ezkondu?

¿ni   zurekin ? ¡Ja jai!

ARDUA ERAN DA

Ardua eran da moskortzen naiz,

pipa ortuta txoratzen naiz,

kortejatzia lotsatzen naiz,

nola demontre biziko naiz?

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

Kontxesiri

J. 1. Iztueta

1

Maite bat maitatzen det maitagarria.

Begi ederra du ta guztiz argia;

Daukat urruti,

Bañan ezin kendu det burutik;

Aren itxura,

Saldu albaliteke pisura,

Urriaren truke

Nork erosi faltako ez luke. (berriz)

2

Ogeita lau leguaz nago aparte,

Bitartean badaukat milloi bat ate,

Guztiak itxirik;

Nai arren ez egon ixillik:

Beti negarrez,

Nere maite maitearen galdez;

Ote dan bizi,

Biotz biotzeko nere Kontxexi. (berriz)

3

Egunaz argi gutxi, gabean illun,

Konsuelorik ez da neretzat iñun

Maitea gabe;

Egin ote danik aren jabe

Oroitutzean,

Zenbait pena nere biotzean

ditut igaro;

Maite det, eta ez da milagro. (berriz)

4

iAi au bakardadea eta tristura!

Nere biotz gaxoa ezin pistu da,

Ain dago illa;

Beti dabill konsuelo billa;

Bere artean

Banengo maitearen aldean,

Ordutxo biko,

Pena guztiak lirabe ilko. (berriz)

5

Nere maitea zutzaz ni oroitzen naiz,

Egunaz ere baita gauetan txit maiz,

Lotan ere bai;

Zu ikusitzera ni joan naiz,

Libre banengo

Or nitzake egun bigarrengo,

Naiz orduan il!

Ez nuke izango batere miñ. (berriz)

6

Lenengo gau batean egin det amets,

Bañan pensamentuak beti al rebes

Irtetzen dira;

Ustez negoen zurí begira,

Maite polita,

Kofrearen gañean jarrita,

Kontu kontarí,

Nai nuen bañan, ez nintzan ari (berriz)

7

Maite nerea daukat beti goloan,

¡Ai orain banengo ni are alboan

Iñoiz bezela!

Jaunak amets au kunpli dezala,

Balitz konbeni,

Konsueloz ílkoz nitzake ni

Nere ustean,

Maitetxoren biotza ikustean. (berriz)

8

Nere maite polita ez da zer etsi,

Bigar ere ez bada or nazu etzi

Lengo lekuan,

Allegatutzen naizen orduan,

¡Ai au poza,

Nere maíte maitetxo biotza!

Zuri begira,

Pena guztiak aztuko dira. (berriz)

9

Zure gauza polit bat ordet nerekin

Izkribaturik dago letra birekin;

K ta B dira,

Askotan nago oyei begira;

¡Ain dira piñak!

Maítetxo polita, zuk egiñak

Sedaz ederki,

Kolkuan gorderík dauzkat beti (berriz)

10

Esperantzetan bízi, maíte gozoa,

Noizbait kunplituko da gura plazoa,

Eta orduan,

Gauza txarrik ez artu buruan;

Lengoai utzi,

Ez degu pasatzen pena gutxi,

Preso sei urtez

Onduko gaituzte nere ustez. (berriz)

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

Ene izar maitia

Belsunze'ko Bizkondea

1

Ene izar maitía,

ene txarmagarria,

ixilik zur'ikustera

irten nitzauzu leioara

koblatzen dudalarik

zaude lok'arturik;

gauzak'ametsa bezela

ene kantua zauzula!

2

Zuk ez nuzu ezagutzen,

orí ere zaut gaitzitzen;

ez duzu ene bearrik

ez eta atxolarik.

¡Il edo bizi nadin

zuretako berdin!

Zu aldiz maite Maria,

zu zare ene bizia!

3

Amodiozko pena zer zen

oraino ez nakien!

orain ez nuzu biziko

baizik zu maitatzeko,

norat den itxurkia

ara joaiten da ura:

orobat ni, maitenena,

¡ilten niz zure gana!

Goizian sartu

1

Goizian sartu tabernara eta

ateratzen naiz azkena;

egun guztiyan zurrutian eta

etzait betetzen barrena.

2

¡Ai au erari zoragarriya,

neri gustatzen zaidana!

Maria Jesus, biyotzekua,

bete amaseigarrena.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

MARKESAREN ALABA

Iturrino

1

Zeruak eta lurrak

egiñ zituena

memoriya argitzea

atoz neregana;

esperantza badaukat

Zedorrek emana

kunplitzeko dedala

desio emana.

2

Amoriyozko penak

bertso berriyetan

publika albanitza

Euskal-errietan:

enteratu naiz ongi

enkargu oyetan

San Jose arratzaldeko

irut'erdiyetan

3

Markes baten alaba

interesatuba

mariñeruakiñ enamoratua

deskubritu gaberik

bere sekretua

amoriyua zeukan

barrena sartua.

4

Egun siñalia zan

goguan artzeko

esan ziyola aren

etxera juateko.

—Deseo dedan itz au

manifestatzeko

zurekin, Antonio,

nago izateko.

5

—Zer esaten dirazu,

Juamtak itz ori,

tentatzen aizerala

trazak badirudi,

etzait zure gradurik

tokatzen neri,

ez burlarikan egiñ

mariñeruari.

6

—Iduki dezakezu

ongi sinistua

aspaldiyan neguala

zutzatz gustatua,

etzaitut nik utziko

desanparatua,

ala egiten dizut

gaur juramentua.

7

Konformatu ziraden

alkarren artian

ezkonduko zirala

urrengo urtian,

eskola ikasteko

biyen bitartian

beraren erritikan,

guztiz apartian.

8

Ala disponiturik

jarri zian biyak,

kartaz entenditzeko

alkarren berriyak,

formalidadiakin

jartzeko egiyak.

baña etziran lo egon

amaren begiyak.

9

Alferrik izango dira

aserre gurian,

ez naute mudatuko

eternidadian,

esposatu nai nuke

kariño onian

Antonio Maria

etortzen danian.

10

Ezin egon zan ama

itz ori sufritzen,

beriala asi zan

kartak detenitzen

intenziyo aundiagoz

ezkontza galdutzen;

Juanitak alakorik

etzuen pentsatzen.

11

Amaren maleziya

korreora Juan ta

Antonio illtzala

egiñ zuan karta:

Juanitaren tristura

maitia, esan ta

engañatu du beste

gezur bat esanda.

12

Amak esaten dio:

—Juanita neria

Galdu da diotenez

Antonio Maria,

nik billatuko dizut

beste bat obia,

mayorazgo interes.

askoren jabia.

13

—Ama, ez neri esan

orrelakorikan,

ez det nik bestegana

amotiyorikan,

ezin alegre leike

nere barrenikan

komenienzia ona

egonagatikan.

14

—Utsi alde batera

orrelako lanak,

ez ditut nik ikusten

zu bezeIa damak,

nai badituzu artu

onra eta famak

giyatuko zaituzte

aitak eta amak.

15

Denbora kunpliturik

galayak abiyan

zer pasatu ote zan

aren memoriyan

kartarik artu gabe

juandan aspaldiyan,

inozente sartu zan

jayo zan erriyan.

16

Au da lendabiziko

esan zenduana:

—Zer da musikarekin

onratzen dutena?

—Markesaren alaba

kalian barrena

esposario zala

ark biarzuena.

17

Desrnayaturík egin

zuen ordu bete

gero nobiya eske

itz bi egiñ arte,

inguratu zitzayon

makiriabat jende;

bigarren ordurako

ill da derrepente.

18

Gaba pasatu eta

urrengo goizian

entierrua zuben

bigarren klasian,

markesaren alaba

guziyen atzian;

¡zer pena izango zan

arren biyotzian!

19

Penarikan lerturik

Antonio ill zan,

akonpañatu zuen

Juanitak eleizan,

naitasuna baziyon

esan dedan gizan,

gerostik etzuen

osasunik izan.

20

Erremedia bazei

sentimentu ori

bitarteko bat jarri

Jesus maiteari

oraziyo egiñaz

Bírjiña Amari

zeruan gerta dediñ

Antonio Mari..

21

Alkarren konpañian

guk ere nai degu

Birjiña, egiezu

Jaunari erregu

kristau guziyagatik

baldin albazendu,

Iturrinok orrela

desiatzen du.

Senarrak emaztiari

1

Andrea zalea naiz nerez

eta protxua nai berez,

bikaña daukat ítxurez,

oyek gogoan dauzkeala

nabil egunez ta gauez

ona bai abillidadez,

asoikua da edadez,

atso zartutakoa ez.

2

Matrimonio autzia

bakarrik naukat utzia;

bizi biarko etzia,

gizona morroi zarpa zarrakin

andria galan jantzia,

jai! au zer diferentzia,

nork artu pazientzia.

nik daukat penitentzia.

3

Andrea dabil tratuan,

emanean da artuan,

legorrian da portuan,

bere bototik salduko luke

senarra iru kuartuan

isla batera barkuan

entregatzeko kontuan

ez da prezio altuan.

4

 Ari zan Mari Aldarte

parrandan gastatu arte,

bizio txarrakin parte,

etxea saldu, diruak urtu,

orain guztiontzat kalte,

andrea daukat alkate,

errespetoa aparte,

engañatuta naukate.

5

Ni nago morroi serbitzen,

bastaren kargak berdintzen

gorputza asko nekatzen

maitea orla ibillitzea

ez du legeak agintzen,

asiagatik urdintzen,

gazteak dio segitzen

nork daki nola dabiltzen.

6

 Lenago ga be egondu

akordatu naiz berandu

ezin gerade konpondu

mundu onetan suerte onik

ez da neretzat izandu

mutill zartuta ezkondu

oraiñ andrea gallendu

gaztea bear omendu.

7

Badaukat korteiantea,

alperra ta tunantea,

pikaro balientea,

gabetan iñor sentitu gabe

irikitzeio atea,

 berak naiduen artea

atzegin da egotea,

orlako borondatea.

Eperraren kanta

 

Eperrak kantatzen du

goizian goizetan

ez asko fiyatzeko

mutillen izketan.

Fiyetzen bazerade

mutillen izketan

eroriko zerade

arri labanetun.

Txantxangorriya

 Arrese'tar Emeterio

1

 Zuk dezun margo ber-bera duen

osto geyenak lurrean

zuatzetatik erori eta

banazká soill daudenean,

begiyak xabal-xabal jarrita,

adar me baten gañean

egoten zera txantzangorriya,

negarrez uda azkenean.  

2

Ain txukun, apal eta geldiro

jarraitzen zera kantuan,

non ernai beti zuri begira

egon arren bat onduan,

naigabe «pranko» banatugatik

kantari zauden orduan,

iñoiz ez dizu ari zerala

antzik emango mokuan.

3

Papar txikí ta gorritxa bor-boill

ler egiteko zorian

jardun-gai oso kupigarriaz

beterik daukazunean,

ainbeste negar..., eretsi xamur...

azanpa guzik batean,

ez dakit nola kabitzen díran

zure kolko pollitean.

4

Aldizka «purruxt», ega motzean

uste gutxinez aurrear

azaldurik an laister-bidetík

malda gora loazela,

gidari zintzo gertu bat izan

nai bazenduke bezela,

gure alboan zabiltza beti

txoriño maite-maitena.

5

Maite zaitugun ezkere nunbait

ordañak-aurrez ematen

ote zabiltzan esan liteke

negua sartu baño len.

Ez ikarstu!, elurte gaizto

aundienak izan arren

gure ondoan arkituko da

zuretzako ainbat lurmen.

6

¡O, txori gaxo, sotil, pollita,

biotz erien laguna,

«txiruliuka» negar ugari

eztiro dariyozuna

zu zera beti txantxangorriya,

zu zera ¿iantxan-iztuna,

alakose gauz maitagarti bat

erakusten diuzuna.

ASTO GAXUA

1

Al ukullu ya no vuelve

mi buen astua, no vuelve no,

ya no brinca de poxa

cuando cabeza tocar alguno;

arrayua suerte txarra

con tripako miña poner hizo.

Biotzeko asto gaxua

malkos tiraba cuandc murió.

2

Y agora te hace dos años

juxtu juxtuak ayer cumplió

que las tripako miñas

al pobre burro le agarró

con un arrantza fuerte

una noche me despertó.

Biotzeko...

3

Levantarme enseguira

y al ukullu marché yo,

con ojos de bixigu triste

como hablando mirar hizo

echaba unos suspiriyuas

de muy adentro se le salió.

Biotzeko...

4   

Estirar luego la pato

como arrikoskorra se endureció

y yo con mucha pena

le dije: Asto gaxua adiós.

Hacer un abujero grande

y tierra encimo le puse yo.

Biotzeko...

Ezkonduak eta ezkongai

1

Ezkonduak eta ezkongai

guztiyak ondo bizi nai,

dirua degunían jai;

fameliako buruzalía

kontu geíago ere bai,

len ardua eraten lasai,

orain urrutitik usai,

etxian nago andre zai.

2

Goizian dirua kontatzen

tabernarako prestatzen

bazkari ona topatzen,

kafia artu, kopa eranez,

erariak fiñak jokatzen,

ez det egiriak ukatzen,

orain ezpañak nekatzen

txardin ezurrak txupatzen.

3

 Agindu zerbait kamiyo

gorputzak milla jeniyo,

langilli danai au diyo,

biziyuetan gertatu gera,

zu zeralako meriyo,

lengo diruak adiyo,

non naitik zarpa jariyo

eztu gezurrak baliyo.

AMARDUN

 

Baldin bada zeruan

jaiten usokurnerik

ezin litzake oberik

auxen bario an ere jan,

¡a zer usaia zeruan!

Ill bat lezake piztu,

ezin ez ni sendatu!

zer? Uste det aingeruak

ziradela gosetuak

usokumez saletu.

Ardoa

Meajer

1

Ni naiz txit gauza gozoa

Eta pozkida osoa,

Beltza naiz eta zuria,

Illuna eta argia,

Indarra det eta garboa

Eta izena det ardoa.

2

Noé gizona adítua

Zedorren pensamentua

Izan zan gauza andia

Ipintzen mastia,

Zu zaitugu ardoaren autore

¡O! zorioneko Noé!

3

 Edari maitagarria,

Tristearen gai irria,

Dezu alaitze begia,

Eta kentzen nai-gabía,

mutuba ipintze kantari

Eta motela dantzari.

4

Ausi, atera, ebakia;

Miña dala edo zauria

Zendatzeko belarra

Klareta ta nafarra,

Moskatela edo Malaga,

Edozein ardo ona bada.

5

Pasatzen du aste osoan

Aitzurtzen batek soroan

Nekaturikan guztia

dariola izerdia,

Laster legoke au galdurik

Ezbalu jayetan ardorik.

6

Jateko ez bada gogorik

Eta eziñ egin lorik,

Eritasun oben

Edo beste edoseñen

Zendatzeko balsamoa

Da mats onaren zumoa.

7

Ardo gube ez da jalerik,

Ez mezarik eta ez festarik,

Bada au faltatu ezkero

Ez da arkitzen gero

Baizik naigabeko tristura

Illuntasuna ta mallura.

8

Barberu, mediku guztiak

Erremedio aundiak

Dituzte besterentzat,

Baña bada berentzat,

Piztutzeko aldan lenena

Ardo zarrik dan onena.

9

Ardoa eranik neurriz

Bein illa pizten du berriz

Baña bada asitzen

Belaunak limuritzen

Eta irakiten buruban,

Ez da gauza onik orduan.

Orain bi milla urte igaru

Txirrita  

1

Orain bi milla urte igaru

bezela ziran asiyak

erromatarrak berendunairik

gure zazpi probintziyak,

garai artako abarka zunak

ziran jeniyoz biziyak,

baziran penaz amildu eta

beren ezurrak autsiyak,

lastimosuak izandu ziran

oyen orduko antsiyak.

2

Denbora artako gerrero zarrak

ziran gizon onraduak

azíyuetan irabazita

jazten zitukren graduak,

irurogeita iau urtekuak

baza biltzan soldaduak

orain bezela etzuen iñor

engañatutzen diruak.

Lekobide ta Osabal ziran

Kantabriako buruak.

3

Aitona oyek zer pensatu zuten

azkeneko eriyotzian,

ez genduen jakin izandu

pena daukat biyotzian,

arrats guziyan otsan guardiyan

egunaz erdi gozian,

zenbat naigabe sufritu zuten

Erniyoko gurutzian,

oyen orduko oraziyuak

ederrak izango ziran.

4

Gure izeben amen amonen

osaben aiten aitonak

emen fueruak defenditutzen

ibillitko gizonak,

bertan batalla irabazita

gero Erromara juanak,

Otabianok galdu zituben

bere erriko lagunak,

aundi gaistuak diran tokiyan

pagatzen du txiki onak.

5

Arrosa baño zabalagoko

gure zazpi probintziyak,

baratza eder bat bezela zeudn

guziyak lorez jantziyak,

lau Españian Morroi gaudenak

iru an ditu Frantziyak,

gizon gaisto bat dala mediyo

ondatu giñan guziyak,

beste munduban ikusten badet

eman biazkat graziyak.

6

Persegituak izandu gera

juandan zenbait urtian

asko zabiltzan agindu nairik

Kantabriako partian,

mantxa gabeko lore ederrak

eztalirikan lur pian

errespetua guardatzen zuen

Lartaun emen zan artian,

oraindikan ere denbora dago

berriro saya gaítían.

7

Geren sallari segi zayogun

ez bestatara mugitu,

motiborikan asko badauzkat

ongi esan nai banitu,

ni engañatzen ez baldin banitz,

Euskal-erriyak baditu

Kantabriaren izenik ere

nai ez dutenak aditu,

zazpi senide aita batenak

 ezín gerade unitu.

8

Zazpi senide alta batenak

danak euskaldun garbiyak,

Tubal zarraren artaldetikan

banatutako ardiyak,

beren aitona nungua zuten

ez dakitenak erdiyak,

utzi ditzagun bire illunak

billaditzagun argiyak,

beti betiko bere izena

izan ^.dezan Kantabriyak.

9

Beren idea beste gauzarik

ez dauzkatenak buruan,

gaurko egunian alako asko

baditugu ínguruan,

esaten dute Kantabria onek

bere jabia nor duan

kontra agiten asi zaizkigu

setosuaren moduan,

 geren anayak ez dítugula

esan gentzake orduan.

10

Baldín egiyaz egiña bada

aurreko zarren papera,

zazpi probintzi euskerazkuak

Kantabritarrak gera,

nere bíyotzak dakadan asmua

beti dijua papera.

bide askotatik martxa zuzenik

ezín gentzake atera,

onena zein dan ongi neurtuta

bildu gaitezen batera.

11

Zazpí seníde aita batenak

egotia onen triste

fortun'au da desgrazi batez

baño ez genduan uste

maitatzen dute etorri dana

bastaren gauzaren eske,

egunen batez asarre samar

ikusi biar gaituzte,

jakin dezaten bagerala gu

izena degun ainbeste.

12

Mundu onetan ezin bizi ta

ez degu juan nai bestera

gezurra esanda ez dago andik

etortzerik ostera,

arrazoi gabe aman ziguten

lege kontrako jazkera,

gañera berriz kontrari dude

galduko dala ez eskera,

gogor egite ezpazayote

oyentzat aña ez gera.

13

Kolka txarraren azpiyan dauden

txito urrikalgarriyak,

amarretatik bost iltzen dira ta

beste bostak elbarriyak,             .
pisti gaistuen bildurrez beti

gora begira jarriyak,

indar gutxiko gorputza eta

suspiriyuak larriyak

kastigu onen mendián bizi

gera gaur Euskal-erriyak.

ALBAITERUEN SALAN

Txirrita

 

Albaiteruen salan

demoniñua artan

demoniozko estroposo bat

egin nuben bertan,

demoniñuak emen,

demoniñuak an,

demoniñuak nun nai

gorputzaren bueltan,

demoniñuak sasoi zebillen

demoniñuetan.

GALTZAUNDI

1

Neri deritzan galtzaundi,

apellidua det Goñi,

Aldasoro izen goitia

deritzan neroni;

illtzerikan ez nuben

lenago pentsatzen,

bañan oraingotikan

ez naiz eskapatzen,

testamentua egitera

nua ni len bai len

nere porientiak

lasatu ditezen.

Ta Galtzaundi,

Ta Galtzaundi,

apellidua det Goñi.

2

Aitaren, Semiaren,

Espiritu Santuaren,

Jaun zeruak lagun zaidala

lan onetan neri arren;

sentimentu bakarra

daukat barrenen,

alaba ipurtaundia

utzitzia emen;

orra neregatikan

oyek nola dauden,

Jaunak eraman nazala

zerura len bai len.

Ta Galtzaundi...

3   

Nere lengusu Pokotlinori

nai diozkat bada utzi,

nere eskatzeko estanteria

bere jenero ta guzi;

bañan ango kristolik

ez dezala autsi,

bestela utziko dizkat

guziak Ramos'i;

egiten badiote

jaun oni igesi,

laister juango zaizka

damak Rodrigez'i.

Ta Galtzaundi...

4   

Ni illda gero emaztia

penaz illko balitzake,

nere onduan enterratzia

iñola albalitz nai nuke;

eta gañian jarri

letra bat aundiya:

"Emen dago Galtzaundi

eta konpañiya";

paz aundi bat artu zun

Tolosako erriyak,

merkatu ziralako

ordun erariyak.

Ta Galtzaundi...

5

Entierrua nai det egitia

neri bigarren klasian,

lau zapatarik eramatia

gañera berriz aidian;

jota nabarra juaz

Enpero kalian,

sobrekama balkoitan

naramatenian;

Arremete zubiyan

aizken aízkenian

zagí bat ardo jarrí

kajaren gañían.

Ta Galtzaundi...

6

Ni oraindaño egin izandu

diten testamentubak,

gaur bestetatikan izango dira

ayek danak borratuak

eta orain firrnatu

ere testiguak,

oditu baituzute

gaur nere kontubak

isillik iduki arren

nere sekretuak,

Dametako iturriyan

eran kuartillu bat.

Ta Galtzaundi...

Kaiku

 

Neure andrea, andre ona da,

gobernu ona du... auzuan!

artzen duelarik bere alaba

Mari kataIin altzuan.

Aizazu!

— Zer nauzu?   

—Gero're orrela munduan ere

biak biziko gerare gu,

baldin bazare kontentu,

baldin bazare kontentu!

Nik beti freskotxorik tabernakua,

sototxuan daraukat ardo gozua,

ai, zer kontentu,

ai, zer allegre,

eskaintzen dauzut,

neure maitia:       

arrautzekuak eta Kaiku esnial (berriz)

San Blas alderat nindoalarik

Makiltxo baten gaiñean,

Arantza beltz bat sartu. zitzauten

Uspela nuen oiñian!

Aai zazu!

— Zer nauzu?

Baserritarrak

1

Baserritarrak gera gu

Ezin gentzake ukatu, (bis)

Baña kaletarrak bezin ongi (bis)

soñua jotzen degu (bis).

2

Kalian dira bi gauzak

Neri gustatzen zaidanak;

Ardotxo txurí goxua eta

Opill koxkor biguña,

Mutill zarraren despeira

1

Dozena bat bertso berri

gaztien konsolagarri,

nene mingaña sano dan arte

nai nituzke jarri;

begiratuaz elkarri,

andrerik ezin ekarri,

mutill zarren despeira zer dan

esango det zarri.

2

Egon zaitezte aditzen

zartuta nola gabiltzen,

gazte denboran ezkondu gabe

errex da gelditzen;

ajiak zaizkit berritzen

ta indarrak urritzen,

orain jarri naiz soldata gabe

anaya serbitzen.

3

Anayak naukak mendían,

koñatak aídamenian,

gazte denbora akordatzen naíz

sasoya joanian,

ez det gularik janían

gau ta egu betí lanian,

ondo egin da ezker gaixtua

gero azkenian.

4

Iñor naí badu ikusi,

nere líbrua ikasi,

nekía pranko esker gaistua

ta alímentu gutxi;

anaya daukat nagusi,

índarrak juanak ígasi,

ontaz aurrera oyen mendian

biarko det bízí.

5    

Ezurrak zaizki gogortu

belarriya oso gortu,

modu ontan mutill zarraren

inbíriya nork ditu?

audrerik ez nuen artu,

oraín anparo biartu

praíle naitare ezín níteke

komentuan sartu.

6

Koñatak nauka arrotza

ura emendík orruntza,

anan egin da esker gaixtua

ta alimentu otza;

soldata gabe morrontza,

begiratua zorrotza.

animosua ez dago mutíll

zarraren biyotza.

7

Lenago erromeriyan

dama gaztien erdiyan

jira ta buelta ibiltzen nitzan

fanfarroikeriyan;

orain tristura begiyan,

nago estado urriyan

pipa bat artu ortzian eta

subaren guardiyan.

8

Orain galdu naiz ederki

merezi baña obeki,

neskatxak ere ez dirate nai

aterík iriki;

badute milla aitzaki,

gaztíaguak izaki

istimaziyo txarra nola dan

mutill zarrak dakit.

9

Mutilla bere zarrian

neskatxakin indarrian

egun guztiyan oyen pardelak

nere bizkarrian;

gero illunabarrian

istimaziyo txarrian

ibiltzen naute soñeko galtzak

kendu biarrian.

10

Mutill zarraren pobreza

iñork ikusi nai eza,

eskarmentua dubenik bada

konsidera beza;

auxen da nere bajeza,

nork izango eztu pereza,

illobentzat utzi biarra

bere intaresa?

11

Nik dakadan ganantziya

badago zeñi utziya,

bi alkandora, galtza pare bat,

anayak auxiya;

au da esperientziya,

munduko diferentziya,

mutill zarrari tokatzen zayo

orlako jantziya.

12

Orra illoba gaztiak,

mutill zarraren trastiak,

irabizirik eztu izango

oyekin sastriak;

zimurtu zaizkit estiak,

begiyak daukat tristiak,

eskarmentua izan zazute

nerekin bestiak.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

MUTILL GAZTIENTZAT

1

Iparragirre bozean beaitut

bertso berriyak paratu,

Guipuzkoako Euskal-erritan

albanitzake onratu;

asko ezkongai gaude

gustakorikan gabe

ezin dutela topatu,

projimuari erakustia

esta izango pekatu.

2

Konsejutxo bat lendabiziko

eskongai dauden oyentzat,

esposatzia gauza pixuba

dala iriritutzentzat,

dote eta arria

eztubela balio

amoriyo fiñarentzat,

zergatik izan bearko duben

ill arteraño beretzat.

3

Neskatxa eder balientiak

baldin gustatzen bazaizu

etorrizaitez Oyartzunera

emen billatukoituzu;

kale eta baserri,

kolore zuri-gorri,

ederrak franko badezu,

San Estebanez erromeriyan

ikusi nai badituzu.

4

Gustagarriyak oyen bentajak

dirade klase askotan,

ez errex arropatuko

asi ezkero izketan;

eskojitutakoa

oyen errespetua

relijiyoku gauzetan,

Jaungoikuaren bildur aundi

aziyak dira gaztetan.

5

Errenteriyan dama oyekim

askotan det nik iyz egin

perfeziyo ta umildadiak

eman lezaka atsegin;

daude ikasirikan

gurasuetatikan

ez dezatela utz egin

nik ere ori egin nai nuke

betiko galdu ez dedin.

6

Bire batian gertatzen bada

tapatutzeko fortuna,

saludatzia gustatutzen zait

oyen egokitasuna:

aberats eta pobre,

guztiyarentzat noble

igual da ez ezaguna,

orida gure Errelijiyuak

erakusiten diguna.

7

Ostentaziyo batere gabe

izketan dute graziyak,

gorputza egoki pasua airoso

loju gabeko jantziyak;

beti alegre daude

tristurarikin gabe

ezaguerakin josiyak,

gizonak bezin aundiya dute

lanian irabaziyak.

8

Elizan ere atenziyuaz

deskubritutzen dan ua

duda gabe ark adoratzen du

guziyen soberanua;

aundiyak ta txikiyak

kristobak geran guziyak

ontan eduki kontuba

realidadez ezku bidedin

gure remordimentuba.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

Betroi bati

Xenpelar

1

Milla zortzireun da

irurogeita biyan

bertso berrik jartzera

nua Euskal Erriyan.

Betroi bat erosi det

Ernaniñ periyan,

ganantziya egingo

nuala ariyan,

tristura begiyan,

beti miseriyan,

ez aren premiyan

nere fameliyan,

Xenpelarrek dakizki

Errenderiyan.

2

Ostegun juandanian

amabost Ernaniñ

betroi baten tratuba

genduben egiñ,

Inaziyo saltzalle

egostuna Permiñ,

emeritzi eskutu

geniyon eragiñ,

sabelian du miñ

iñork ase eziñ

artuari muziñ

eztu mai edoziñ

atzetik bearditu

zazpi medeñiz.

3

Oñaindik gaztia da

ogeita sei urte,

ernari omen dauzka

bost illabete,

nik ez diyot igartzen

ala esan dute

gezurra baldin bada

engañatu naute,

ezurrak txit torpe,

zañak dauzka fuerte

aragiya aparte

zeñek naidu merke

zikiro baten truka

emango nuke

4

Orren arboletikan

datorren loria,

frutua konserbatzen

pare gabia,

alabatu nai diyot

bere onoria,

umatzen baldin bada

¡ai zer poderia!

orren koloria,

beltza ta moria,

juan zayo floria,

lenago obia,

nere fameliyaren

ondadoria.

5

Notizi txarrak dira

orrentzat auzotik,

besua ateria

urgun besotik

eztula ta antziya,

ukullo zulotik,

desterratuko nuke

nik nere bototik,

amarra lepotik,

grilluz orpotik,

makillaz ondotik

jotzen det gogotik,

eztiyo ajolarik,

ezerengatik.

6

Buruba jarri zayo

lurrera begira,

belarriyak zintzilik,

¡ai zer segira!

albaitero guziyak

ikaratzen dira,

ark daukan idera

bajatzen arida,

irutatik bira,

¡au nere perdida!

nork naidu erdira,

ba;a ez det emango

Euskal Errira

7

 Begí bat itxua du

adar biyak motzak,

krixilluba díruri

orren kokotzak,

ikaratutzen gaitu

eztularen otzak,

farra egíten dute

Elizatik ontzak,

sano dauzka ortzak,

agiña zorrotzak,

tristura biotzak,

dantzan dabill otzak,

ez diyo onik egiñ

leku arrotzak.

8

Borroka dabillela

juan zaizka adarrak,

eziñ sujetaturik

bere indarrak,

talentu onak dauzka

gure betroi zarrak,

lurrera botatzendu

elbiyaren kargak,

ganadu elbarrak,

juntura igarrak,

jendiaren parrak

ez dirade txarrak,

burruntziya diruri

orren bizkarrak.

9

Nere betroyak ez tu

auko loalia,

egunero naizik

ogi alía,

alare ezin jaso

lepoko joalia,

burua makurtuta.

zerbaiten galdia,

orren sandalia

ez da debaldia,

gauza on zalia,

bizkotxo jalia,

malezi asko duan

arrantzalia.

10

 Kara iguala du

aurrian ta atzian,

basurdia dirudi

zutik jartzian,

konsuelo bat daukat

nere biyotzian,

bizirik aterako

balitz ilbeltzian,

ori umatzian

esnia etxian,

gazta abatsian,

gazura arratzian,

belarrak gizenduko

du mayatzian.

11

Urtiak juan eta

ajiak azaldu,

daukanak obe zuen

artu ez balu,

etxetikan kanpora

ezin det bialdu,

joka asten naiz baño

laister urrikaldu,

aragiya galdu,

larrua ona du,

ezurra onradu,

frantzesak nai badu

laban kertenetako

obe det saldu.

12

 

Orra bertso berriyak

Xenpelarrek para

jakin dezala

nere euskara;

ustez alabatu det

betroyaren kara,

ukulluan eztulka

pasatzen du gaba,

sano du ijara,

guziya tripara,

au gure ikara,

orlakua zara,

desterratu nazazu,

gezurra bada.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

GAZTE GERA GAZTE

1

Gazte gera gazte

ogeira urtetan,

ez egon pentsaketa

joaiteko armetan:

goazen orobetan

koraje andietan.

2

Amak etxen nigar,

aita ere triste,

etxean badituzte

iru anai gazte,

laguntza badute

ni etorri arte.

3

Eldu girenean

denborak egiñik,

bazterrak ikusirik

frantzesa jakiñik,

ama, otoi ixilik!

ez egin negarrik.

Euskal Erriko: KANTA ZARRAK

Cancionero popular vasco

(Tomo I)

Iya guriak egindu

Xenpelar

1   

Iya guriak egíndu

badegu zeñek agindu,

ez oraindik umildu,

alkarrengana bildu,

igerra nai duben guziya...

¡berari kendu biziya!

2

Okasíyua prestatzen,

lotan daudenak esnatzen

etzait nerí gustatzen

malíziyan jostatzen

iñorekin ibiltzia,

ark merezí du illtzia.

3

Gerraren billa gau t'egun

etsayak arturik lagun

arrazoi ote degun

edo zer datorkigun

asitzerako pensatu

fusillak nola dantzatu.

4

Ez naiz ni gerraren zale

baizik pakiaren alde,

zeñek nai duen galde

berari tira alde,

bala bat sartu buruan

aspertuko da orduan.

5

Ulmidadean alkarri

errespetua ekarri

lege eder bat jarri

bizi gaitezen garbi

ori deseo nuke nik

ixuri gabe odolik.

6

Gaitzak gerade umiltzen

eta pakean unitzen,

ez da errez íbiltzen,

anayak alkar illtzen,

zer dan entenditu gabe

ortan galduko gerade.

7

Gu gera iru probintzi

lengo legerik ez utzi,

oyeri firme eutzí

naíz anka bana autzi,

jayoko dira berriyak

gu gera Euskal-Erriyak.